تنش زدایی ارتعاشی معادل Vibratory Stress Relief (VSR) می باشد، برای معرفی این موضوع لازم است تا ابتدا مقدماتی بیان شود تا بتوان مفهوم و چایگاه تنش زدایی ارتعاشی را درک کرد.
تنش پسماند(residual stress) تنشی است که قطعه در حالت بدون بار خارجی، در خود دارد که معمولاً در فرایند ساخت به وجود می‌آید. تغییرات حرارتی و بارگذاری‌های زیاد در حین جوش‌کاری، ریخته‌گری، فورج، ماشین‌کاری و دیگر روش‌های ساخت، منجر به ایجاد تنش پسماند می‌شود.
در همه روش‌های ذکرشده، تنش زدایی به وسیله اعمال تغییرشکل میکروپلاستیک انجام می‌شود. در روش تنش زدایی حرارتی، به علت افزایش دما در قطعه، سطح منحنی تنش-کرنش کاهش می‌یابد و تنش پسماند موجود در قطعه باعث ایجاد تغییر مکان‌های میکروپلاستیک می‌شود. در روش تنش زدایی ارتعاشی، به وسیله لرزاننده یا ویبراتور، تنش مکانیکی به قطعه وارد می‌شود و جمع‌شدن آن با تنش پسماند باعث تغییرشکل‌های میکروپلاستیک شده و قطعه تنش زدایی می‌شود. بنابراین، در تنش زدایی حرارتی، سطح نمودار تنش-کرنش پایین می‌آید و در تنش زدایی ارتعاشی، سطح تنش افزایش می‌یابد.
میزان تنش، با دامنه ارتعاش، متناسب است. با تحریک در فرکانس‌های طبیعی قطعه، می‌توان با کم‌ترین مصرف انرژی، بیشترین دامنه ارتعاش را تأمین کرد. بنابراین، معمولاً، فرکانس ارتعاش لرزاننده، نزدیک به تشدید، انتخاب می‌شود.
روش تنش زدایی ارتعاشی، در دهه ۵۰ میلادی، در آمریکا، ابداع شد و به علت محاسن آن، به اروپا و آسیا گسترش یافت. برای نمونه، یکی از مراکز تنش زدایی در آمریکا تعداد ۳۵۰ دستگاه تنش زدایی ارتعاشی در اختیار دارد. کشور چین نیز با توجه به این که در زمینه ریخته‌گری در جهان پیشرو است، در این زمینه، پژوهش‌های زیادی کرده است و در این کشور، این روش بسیار رایج است.
در این روش، تغییرات نامطلوب روی لایه‌های بیرونی قطعات از قبیل اکسیدشدگی، اتفاق نمی‌افتد.
جهت انجام عملیات تنش زدایی ارتعاشی از یک نرم افزار به نام Vsrium استفاده می شود که در شرکت دانش بنیان فناوری ارتعاشات مدرس توسعه یافته است. در شکل 5 نمونه ای از گرافهای خروجی این نرم افزار که نشان دهنده موفقیت عملیات تنش زدایی می باشد، دیده می شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به سایت تخصصی VSR.ir مراجعه فرمایید.
